Chaos

Als je vanuit het lieflijke heuvellandschap van Limburg de grens overgaat naar België, en je duikt het eerste het beste dorp binnen, dan valt je meteen een zeker grauwheid op aan de kleur van de huizen. En soms, als je een klein straatje inrijdt, rijd je zomaar tegen een oude, vervallen boerderij aan. Alles verlaten, schijnbaar tientallen jaren geleden voor het laatst bewoond. Overwoekerd door planten, machines verroest, gebroken ramen. Kortom, chaos. Vergelijk het dan eens met de keurig aangeharkte en gecultiveerde tuinen van veel Nederlanders. En toch kan er een zekere bekoring zitten in die chaos. Nostalgie. Antiek. Authentiek. Schoonheid in verval.

In je leven kan er ook sprake zijn van chaos. Dat er een heleboel zaken tegelijk op je afkomen, dat er een heleboel te doen is, dat er nog het een en ander in de persoonlijke sfeer de nodige aandacht vraagt, of eist, dat het op je werk te druk is, dat je nevenactiviteiten ineens allemaal tegelijk aandacht vragen, dat de stapel boeken die je nog wilt lezen, steeds hoger dreigt te worden. Dat je soms zo ongelooflijk moe bent en zelfs de slaap je rust niet meer kan terugbrengen. Dat er ziekte komt in je familie. Dat de dood toeslaat.

Dit jaar was zo'n jaar voor ons.

En toch zie je dan ook zomaar opeens wonderlijke dingen gebeuren. Ik heb het dan over bijvoorbeeld gesprekken met mensen. Het herkennen van elkaars pijn. Maar ook over het ontstaan en de verdere uitbouw van deze weblog. Het beginnen en volbrengen van een andere weblog, die een verdrietige periode uit ons leven beschrijft, 'Monument voor een parel'. Het brengt gevoelens tot uitdrukking, creativiteit tot ontplooiing, die niet alleen jezelf verwondert, jezelf ontwikkelt, je boven jezelf en je zorgen van elke dag uittilt, maar het maakt je ook veel bewuster van het leven. Hoe kostbaar, maar tegelijk kwetsbaar het eigenlijk is.

Te midden van chaos heb je een uitlaatklep gevonden, die je min of meer op de been houdt. Die je leert relativeren. Die je bewust maakt van gevoelens en leert om woorden te geven aan die gevoelens. Over de zin van het leven laat nadenken. Zoals je je bewuster wordt van de natuur als je foto's gaat nemen, je vaker om je heen of achterom kijkt, stilstaat bij het gewone, alledaagse, en je met andere ogen gaat kijken, zelfs kaders schept of er bewust op uitgaat, naar die mooie plekjes, om vast te leggen. Zo leer je verwerken door te schrijven. Zo leer je door verwoorden alles een plekje te geven. Een uitlaatklep. Een ontsnappingsroute.

Maar je kunt zo ook een trommel van schoonheid ontdekken in je eigen geest. Verborgen ideeën en wonderlijke creativiteit het licht doen zien. Een antenne ontwikkelen voor beelden, metaforen, betekenissen, vergelijkingen. Ongrijpbare dingen proberen te vatten. Je bent erbij, je doet er aan mee en tegelijk ben je getuige, het gaat buiten je om.

Schoonheid en waarheid uit chaos geboren. Hoe bizar is dat feitelijk. Hoe paradoxaal en tegenstrijdig. Maar als je het gaat zien, zoals ik mij daar vandaag zelf heel erg bewust van werd, dan ga je het in meer zaken ontdekken. Het is een patroon. In de drukte van het leven, ga je naar stilte verlangen. Maar in de stilte is er weer die dadendrang. Het op pad willen gaan, iets willen doen. Presteren.

Als je een huis wilt bouwen, iets moois, een plekje om in te wonen, is er eerst de chaos van het slopen, breken, leegmaken. Kaal tot op het bot. Dan ga je weer opbouwen, aankleden, opverven, aankleden, opleuken. En als je er woont, ben je de wanorde weer snel vergeten.

God schept alles uit niets, zeggen we. Maar als we de Bijbel goed lezen, staat er ook dat er eerst wanorde en chaos was. Het geheel wordt geformeerd, geschud, op orde gemaakt. Er komt systeem in de wanorde. Op sommige plekken lijkt het of God dingen vergeten is. Maar er zit ook schoonheid in die ruige stukken natuur. Bonkig, graniet of juist woestijn, het heeft allemaal een functie. Wij zijn cultuurbouwers, we zetten de natuur naar onze hand. We richten in. Doen aan herinrichting. Beschaving. Maar als we ons terugtrekken gaat de natuur gewoon zijn eigen gang. Wonderlijke chaos.

De lente komt eraan. Als je om je heen kijkt lijkt het daar niet op. Kale takken, dor gras. Toch zit er diep verborgen iets aan te komen. De groei baant zich een weg naar buiten. Langzaam begint het een ander uit te lopen. De eerste tekenen zijn over een maand veranderd in een uitbundige, allesoverheersende groei en bloei. Fris groen, felle kleuren, bonte bloesem. Het zit er in, diep verborgen. Wonderlijk fenomeen, groei, vrucht dragen, lente, bloei. Uit de kaalheid. Na de winter. Alles kapot gevroren, zou je denken. Geen leven meer mogelijk. En dan barst het zich toch een weg naar buiten Ongelooflijk.

Zo is het dus hoogstwaarschijnlijk ook bij het scheppen van kunst. Te midden van alle dagelijkse bezigheden is er een gedachte, die zich nestelt in je hoofd. Je gaat er mee aan de haal. Bekijkt hem van alle kanten. Broedt er op. Het begint vorm te krijgen, in je hoofd nog steeds. En op zeker moment, moet het er uit, baant het zich een weg naar buiten, wordt het zichtbaar, leesbaar, hoorbaar. In ruwe vorm. De kaasschaaf erover, de beitel. Weggooien, overnieuw beginnen. Hard op hard. Terwijl het leven gewoon doorgaat. Gedrevenheid, grenzend aan gekte. Het moet er uit. Vorm vinden, woorden zoeken, muziek maken, een doek vol kleuren toonbaar laten worden. Het is een prestatie die vaak onder grote druk geleverd wordt. Een bloem, die opbloeit middenin de chaos, de herrie, de overtolligheid, de alledaagsheid.

Vanmiddag, toen deze gedachten zich in mijn hoofd verzamelden, kwamen er een tweetal spreuken bij mij boven, die hier mee te maken hebben. Ze werden in mijn schoot geworpen. Geboren uit niets, of beter gezegd uit een wirwar aan gedachten geplukt. Ik werd opmerkzaam gemaakt op iets moois. Althans, dat vind ik zelf.

In de chaos ligt het wonder begraven.

Ik geloof daarin. Maar het begint nu pas tot me door te dringen. Na dit drukke, heftige, chaotische jaar, dringt het vandaag pas echt goed tot me door. Dat God in een mensenleven chaos gebruikt. Door chaos heen werkt. Ik zal niet durven beweren dat Hij het bewust stuurt, maar Hij weet er wel iets mee te doen. Op de een of andere, onnavolgbare wijze. Er kan iets moois opbloeien uit verdriet, uit pijn, uit rouw. Al dit soort zaken leert je relativeren. Brengt de echte prioriteiten naar boven. Laat je zien waar het werkelijk om draait in het leven. Niet om geld en bezittingen, huizen of banen. Maar om relaties. Om leven en dood. Om liefde en gezondheid. Om God.

Je weet dat wel. Ook al dring je het weg, loop je er langs, negeer je, of wijs je het af. Maar soms moet je er even aan herinnerd worden. Hardhandig. Het is de waarheid. Chaos is er. Dat is een feit. Daar moet je mee leren omgaan, dat moet je accepteren, daar moet je af en toe gewoon doorheen. Dwars doorheen.

Maar het is niet alles. Het is niet alleen dat. Er is ook hoop, leven, groei, bloei, kunst, creativiteit, muziek, een verlangen, een droom, schoonheid, liefde. We mogen niet denken dat het er allemaal toch niet toe doet. Omdat het toch wel zal mislukken. Als je zo denkt, zal het ook mislukken. Soms hebben de goeroes en de coaches gewoon gelijk. Het zit er in en het moet er uit. Jij bent de baas. Je kunt meer dan je denkt. Als je maar wilt, echt wilt.

Maar het kan alleen als je de bron van het goede weet aan te boren. Als je dwars door de chaos heen blijft geloven in het leven. Als je vecht en bidt, struikelt en weer opstaat. Niet blijven zitten, niet blijven dromen, niet vasthouden aan de status quo.

Durf die stap te zetten, lopen op het water. Durf de schoonheid op te zoeken, aan te kleden, op te poetsen, durf de liefde te koesteren, durf van je droom  een doel te maken. Durf de stilte op te zoeken en contact met God te maken, te luisteren naar wat Hij zeggen wil. Durf de pijn onder ogen te zien. Durf je idealen tegen het licht van de realiteit te houden, maar hou ze wel vast. Koester ze. Spreek ze uit. Schrijf ze op.

Bouw je droom uit. Bind de strijd aan tegen de chaos. Vecht tegen de onverschilligheid, het materialisme, de geldzucht, het egoïsme. God is altijd groter.

Schoonheid uit chaos. Kracht door zwakte. Genade in de puinhopen. Vreugde voor rouw.

Perfectionisme is een gebrek.

Maar er zijn ook grenzen aan je idealen, aan je dromen, aan het streven naar volmaaktheid. Je moet wel realistisch blijven. Niets is perfect in dit leven, ook jij niet. Af en toe mag je iets smaken, iets proeven, maar al snel blijk je weer over te moeten gaan tot de orde van de dag. Je taak wacht, de werkzaamheden moeten gebeuren. Er is werk te doen. Het eten moet op tafel. De kinderen willen naar school.

Het streven naar dromen die niet waar te maken zijn, kan je juist weer belemmeren. Het is een handicap. Luister niet te veel naar goeroes. Het moet wel behapbaar en reëel zijn allemaal. Kleine stapjes, haalbare doelen.

Nuchterheid, realisme, haalbaarheid. Een kunstwerk is ook nooit af of volmaakt. Het kan altijd beter. Een idee kan nog verder worden uitgewerkt. Maar deel het, laat het horen, wees er trots op, laat je niet in de war brengen door kritiek.

Groeien is een reis, een lange weg van altijd beter, vallen en opstaan, groeien door te doen, dus ook verkeerd te doen. Fouten zijn om van te leren. Niet om daardoor op te geven. Als je niet probeert weet je zeker dat er niets gebeurt.

Zo, in gedrevenheid heb ik deze woorden op mijn toetsenbord van de computer zitten rammen, de fouten er uitgehaald. Het kan altijd beter, een betere aanloop, een mooie beginzin, een pakkend slot. Maar ik kap er mee. Ik vind het goed. Ik streef naar het haalbare. Ik leg mijn lat niet te hoog. Maar wat ik wilde delen, heb ik verwoord, het idee waar ik vanmiddag tijdens mijn wandeling aan moest denken en denken, heb ik vast kunnen leggen.

Het staat er. Nu. Lees. En als je hier bent gekomen, heb je het zelfs al gelezen. Doe er iets mee. Neem het van me aan. Pak het op. Herken het. Denk er over. Ga er mee aan de slag.

Schoonheid en liefde, waarheid en wonderen, te midden van de chaos.

Het leven in een notendop.