Goed en kwaad

Als je met een blog begint, is er geen van te voren opgesteld plan, geen uitgestippeld pad van alle mogelijk zaken waar je over zou willen gaan schrijven. Tenminste, zo werkte dat bij mij niet. Natuurlijk heb je van te voren wel een paar ideeën, zit je hoofd vol van wellicht mogelijk interessante onderwerpen. En tijdens het lezen van andermans uitingen wordt je voortdurend geprikkeld, gevoed met nieuwe mogelijkheden tot schrijfstof. Soms vormt de krant een aanleiding, een andere keer een tekst uit een boek, de boodschap van een heel boek, een woord wat je leest in de Bijbel, een preek die sporen nalaat. Of gewoon iets uit je dagelijks leven.

Terugkijkend op mijn nogal overmatige productie van de laatste maanden, na decennia bijna-zwijgen, kan ik tot een voorzichtige conclusie proberen te komen. Zelfreflectie kan nooit kwaad, natuurlijk, maar het wordt een beetje lastig over 159 berichten. Gelukkig is een vrij groot gedeelte daarvan (een derde) gevuld met muziek, dat laat ik dan maar even buiten beschouwing. Wat mijzelf al direct opvalt is dat het heel veel keer over God gaat. Logisch wellicht als je je blog 'God-is-in-de-stilte' noemt, maar wat ik heb willen proberen, is op een positieve manier laten zien dat alles in het leven om onze relatie met God draait. Of zou moeten draaien.

Hij heeft ons het leven gegeven, met een aarde om op te wonen, schitterend gevormd in een gigantische kosmos. Hij heeft ons de adem ingeblazen, zintuigen gegeven om dat prikkelende te kunnen registreren in onze nog altijd onbegrepen hersenen. Een hart om lief te hebben. Een taal om te kunnen spreken en communiceren.

Hij heeft door de eeuwen heen ontmoetingen met mensen gehad, en dat alles is weer vastgelegd in een wonderlijk boek, bestaande uit allerlei boeken met heel verschillende inhouden. En die woorden, die raken nu nog steeds mensen, veranderen hun levens.

Er is dus schepping, er is openbaring, er is ook overstelpende liefde. Ik heb daar meerdere keren over proberen te schrijven. Op mijn eigen, eenvoudige wijze. Soms beschouwend, soms wat meer persoonlijk.

Maar dat is niet alles. Er is ook een heel scala aan gebrokenheid, menselijke bouwsels en constructies, verhinderingen, tekortschieten, ongrijpbaarheid, worstelingen, eenzaamheid. God zelf hult zich vaak in een mysterie, sowieso omdat wij Hem nooit kunnen vatten. Er is een grens aan ons kennen en weten en doen. Er is een gat in ons hart, een verlangen, een weemoed, een reikhalzend uitzien, dat nogal tot tegengestelde menselijke reacties leidt. Surrogaatvullingen worden nagejaagd.

Men doet in plaats van dat men is.

Waar ik nog niet over heb geschreven, is het feit dat er ook kwaad bestaat, dat al het goede ook een keerzijde heeft, dat mensen elkaar kapot kunnen maken, dat gebrokenheid een oorzaak in de zonde van de mens heeft, dat de mens uit het Paradijs verdreven is. Dat wij van God zijn afgedwaald, erger nog, willens en wetens een daad van ongehoorzaamheid hebben verricht. Dat we als God wilden zijn. Al het moois was nog niet goed genoeg ...

Wellicht heb ik dat gedaan omdat ik er zelf nogal overgevoelig voor geworden ben, na mijn hele leven bestookt te zijn met dat zondige van de mens. Maar dan nogal eenzijdig. Dat laat ik nu maar even rusten, het gaat me feitelijk om het wezenlijke bestaan van het kwaad.

Het kwaad is namelijk geen abstract begrip, waar je over kunt filosoferen. Het kwaad heeft een gezicht, zonder dat je dat kunt zien. Het kwaad heeft een oorzaak, is de tegenkracht van God. Het kwaad is de duivel, de satan. Die ook als God wil zijn.

Het is een huiveringwekkend onderwerp, waar je zeker niet te diep in moet duiken, voor je eigen gemoedsrust, maar het is wel een reëel, alomtegenwoordig gevaar, wat je dagelijks om je heen, ja zelfs diep in je, kunt herkennen. Realistisch genoeg dus om daar even bij stil te staan.

En ik kom er op, doordat ik deze week op Twitter een nogal pittige discussie gevoerd heb, die met dit alles te maken heeft.

De directe aanleiding was een artikel in het Reformatorisch Dagblad over het trieste verhaal achter Tristan V., waarin dr. M.J. Paul enige toelichting geeft bij het verhaal wat burgemeester en politie hebben gehouden op een persconferentie. Daaruit bleek dat Tristan V een christelijke opvoeding heeft gehad, heel veel geworsteld heeft met bepaalde vraagstukken, geen antwoorden kreeg en uiteindelijk zich tegen God heeft gekeerd. Een soort Tegenbijbel is gaan schrijven. Geesten is gaan oproepen, tot zelfs op het kerkhof. Aangrijpend, triest. Voor hemzelf, zijn ouders, maar ook voor zijn latere slachtoffers. Schokkende geschiedenis in ons eigen land, het had zomaar je buurjongen kunnen zijn ...

Wat hier nog doorheen speelde is dat hij psychische problemen had. De andere dag stond er een interview met de psychiater, professor dr. Gerrit Glas in dezelfde krant, waarin hij met zoveel woorden de zienswijze van dr. Paul onderuit haalt. Als zijnde niet wetenschappelijk.

En dat was dan allemaal de directe aanleiding voor de discussie op Twitter. Ds. M.J. Schuurman schreef enkele pittige berichten op Twitter, refereerde aan een oude blogpost hierover. Ik heb daar commentaar op geleverd, met een afsluitende vraag, namelijk waarom Jezus in zijn tijd op aarde dan wel zo nadrukkelijk demonen heeft uitgeworpen. En zo ontspon zich een vliegensvlug, heen-en-weer-steekspelletje, met hier en daar losse flodders en verkeerd begrepen berichten, maar met de centrale vraag of er al dan niet een verband is tussen psychiatrische aandoeningen en occultisme bij deze persoon, maar ook in het algemeen, en de daarachter opdoemende vraag of het uitdrijven van demonen ook vandaag de dag nog zou kunnen en moeten gebeuren.

Ik ga die discussie hier niet herhalen, maar vind er wel aanleiding in om aan mezelf en aan ieder die dit leest de vraag te stellen of we tegenwoordig nog geloven dat er een duivel is, dat hij kwaad kan doen, en dat dat ook zijn doorwerking in je leven kan hebben? Ik heb daar toch wel zo mijn twijfels over, gezien de genoemde discussie op Twitter.

Juist vandaag werd er een onderzoek in hetzelfde Reformatorisch Dagblad genoemd, waarin als uitkomst naar voren werd gebracht dat één derde van de jongeren ooit in aanraking is geweest met het occulte. Schokkend als je dat leest. Alle alarmbellen zouden dan toch moeten gaan rinkelen? Maar we lezen er heel makkelijk overheen. We leven er heel makkelijk aan voorbij, maar dat betekent wel dat van de mensen bij jou in de straat de kans ook reëel is dat zij er iets mee te maken hebben. Zonder dat je het door hebt, laat staan er iets mee doet. Adembenemend ...!

Als je de verhalen leest over exorcisme, oké, daar moet ik ook niet zo veel van hebben. Bij onze katholieke broeders schijnen er gespecialiseerde pastoors te zijn, die zich hier mee bezig houden. En dat wordt gretig in zekere horrorfilms beeldend en bloederig verwerkt. Heb ik echt niks mee.

Maar de duivel is wel een reëel personage, een gevallen engel, een entiteit met macht en invloed en zekere kwade bedoelingen. Zijn  manifestaties zijn vele, zijn verleidingstactieken en -technieken zeer divers. En je kunt het gewoon lezen in de Bijbel, die we zeggen van kaft tot kaft te geloven.

We lezen voor het eerst van hem in Genesis 3, waar hij in de gedaante van een slang in het paradijs al aanwezig is, mede de oorzaak van de zondeval door het verleiden van de mens. Maar tijdstechnisch gezien was hij er dus al eerder. Ergens anders kunnen we lezen dat hij uit de hemel gegooid is op de aarde, omdat hij als God wilde zijn.

De boeken van Frank Peretti hebben mij wel de ogen geopend voor de macht van het kwaad, ondanks de nadruk en wellicht overdreven beschrijvingen ervan. Maar ook C.S. Lewis onderkende en ontdekte het bestaan en de tactieken van de grote verleider en schreef er een paar boeiende boeken over. Er wordt nogal eens afgegeven op hel- en verdoemenispreken, o.a. in de literaire werken van vandaag de dag, zoals Maarten ' t Hart en consorten, maar ik kan me er zelf helemaal niet zo veel van herinneren. Een keer op vakantie, een aantal jaren geleden, maar die was toch behoorlijk nuchter en realistisch. Maar meestentijds wordt er veel te algemeen over de duivel gesproken, als hij al ter sprake komt.

In het Nieuwe Testament kunnen we lezen dat Jezus direct na Zijn doop in de Jordaan door de duivel werd verleid in de woestijn. Tijdens Zijn rondwandeling op aarde kwam hij de demonen regelmatig tegen, dreef ze uit. En ze sidderden voor Hem. Ze kenden Hem zelfs.

Maar we kunnen ook lezen dat de macht van de satan gebroken is, de lucifer is gedoofd, al heeft hij dan nog beperkte macht, door de overwinning die Christus heeft behaald is hij aangelijnd. En eens, zo lezen we in het Bijbelboek Openbaringen, zal hij met zijn trawanten in de hel geworpen worden. Voorgoed.

Maar tot die tijd mogen wij best wat meer rekening houden met zijn bestaan, hem openlijker aan de kaak stellen, hem aanklagen bij de troon van God's genade. En hem zeker niet bagatelliseren, wegredeneren als een idee of zelfs waanidee, door wetenschappelijke ontdekkingen overbodig achten, of gewoon doodzwijgen. Dat kan alleen maar tot ons eigen nadeel zijn. Zolang kinderen en jongeren het als een spelletje zien om te gaan glaasje draaien of geesten op te roepen, hebben wij de belangrijke taak om voor hen te bidden, zo mogelijk ook te waarschuwen, en de goede weg te wijzen die naar het Leven leidt in plaats van naar de dood.

Nuchter? Zeker! Realistisch? Nog meer.

Maar, altijd in het achterhoofd, in onze gedachten, in ons hart, in ons leven, deze ene waarheid, dat God, dat Jezus, dat de Heilige Geest machtiger is, ook nu nog, in onze tijd.

Ik vraag niet of u hen uit de wereld weg wilt nemen, maar of u hen wilt beschermen tegen de duivel. (Joh. 17:15)

Onderwerp u dus aan God, en verzet u tegen de duivel, dan zal die van u wegvluchten. (Jakobus 4:7)

Een week geleden schreef ik op dit blog over wonderen, gewone wonderen, maar ook bijzondere wonderen. Je hoeft het niet in alles met Jan Zijlstra eens te zijn om toch te geloven in het bestaan van die bijzondere wonderen, toen in de Bijbel, maar ook nu. Wetenschappers staan erbij, kijken er naar, en hebben er geen verklaring voor.

Zo hoef je ook geen exorcist te zijn om toch te kunnen geloven in het bestaan van de duivel en in de macht die hij kan uitoefenen over iemands leven. Dat geldt voor alle mensen, maar dat geldt wel in het bijzonder als je hem gaat opzoeken, en je jezelf open gaat stellen voor zijn invloeden. Angst en nachtmerries zullen zich van je meester maken.

Is een psychisch of psychiatrisch probleem dan hetzelfde als occult belast zijn? Nee, zeker niet. Maar soms heeft een en ander raakvlakken, lopen er zaken door elkaar heen. Dat is waarom ik me op Twitter zo druk maakte, me geroepen en uitgedaagd voelde tot het dienen van een weerwoord op al te gemakkelijke veroordelingen en al te snelle conclusies. Niets meer, niets minder.

Laten we nuchter zijn. Laten we bidden. Laten we geloven.