Tegendraads

Ooit werd ik door iemand een ‘querulant’ genoemd. Nog wel door een dominee. Ik wist niet zo snel de exacte betekenis van het woord, maar aan de non verbale signalen was wel te zien dat het niet als compliment bedoeld was. Later heb ik de betekenis van het woord opgezocht en het gaat dan om iemand die altijd zijn eigen gelijk probeert te halen, iemand die almaar bezwaren opwerpt, een ruziezoeker. Een ander woord zou ‘eigenwijs’ kunnen zijn. Klinkt milder, maar heeft ook nog een negatieve klank.

Toch kan ik me er wel een beetje in vinden in die omschrijving. Eigenwijs in de zin van kritisch. Je neemt niet alles voor zoete koek aan, durft vragen te stellen over dingen die zomaar worden beweerd. In sommige culturen of subculturen lijkt het niet gebruikelijk te zijn om open vragen te stellen of bepaalde zekerheden te bevragen. Ook kerkelijke vergaderingen in bepaalde zuilen hebben daar last van. Maar goed, ik heb dat van huis uit wel meegekregen om niet alles zomaar aan te nemen, het eerst zelf te onderzoeken. En later, als je veel van de wereld gezien hebt, veel boeken gelezen hebt, dan wordt je visie breder en je oordeel milder over afwijkingen van het ‘normale’. Sommige aspecten van het leven zijn niet beperkt tot één allesomvattende visie op de ‘waarheid’.

Toen ik dat voorzichtig probeerde in te brengen in een gesprek met een andere predikant was het antwoord: ‘er is niets mooier dan de gereformeerde dogmatiek’. Tsja … is dat wel zo? Er mogen mooie dingen staan in die dogmatiek, ik ben trouwens geen kenner, maar het is maar één bril waarmee je naar de ‘werkelijkheid’ kijkt en die is ook nog beperkt tot (een klein deel van) Nederland.

Als ik goed naar de Bijbel kijk en die aandachtig doorlees, en dat heb ik toch meerdere keren gedaan, dan kom ik toch wel iets tegen dat ik dan maar ‘tegendraads’ zou willen noemen. Dat klinkt minder negatief als eigenwijs. Het evangelie van het koninkrijk van God gaat dwars tegen alle menselijke denkbeelden in. Het offer van Jezus Christus is uniek in alle wereldgodsdiensten.

Zelfs de Joden, die een Thora vol God hadden, snapten in feite niets van Hem, zoveel heeft Jezus wel duidelijk gemaakt. Je kunt het meest religieuze volk ter wereld en in de geschiedenis zijn, maar het toch bij het verkeerde eind hebben. Als je je eigen interpretatie van de waarheid tot norm en wet gaat verheffen. Als je gaat oordelen over wie het wel en niet goed hebben. Als je de barmhartigheid uit de wet en je leven haalt. Als je gerechtigheid zich beperkt tot het brengen van offers. Als je naar de letter leeft en niet naar de geest van de geboden.

Neem het leven van Jezus. Hij zoekt de eenvoudigen, verstotenen, gehandicapten, zieken, NSB-ers, hoeren, de verdwaalden en de losers op. Hij gaat fel tekeer tegen de religie van de dag en het juk dat andere mensen wordt opgelegd. Hij doet uitspraken over God en Zijn Koninkrijk die beslist niet alledaags zijn. Hij betrok uitspraken van de profeten op zichzelf. Zijn ‘Ik ben’ uitspraken zijn niet bescheiden. Er zullen heel wat leiders en schiftgeleerden hun wenkbrauwen gefronst en hun tanden geknerst hebben. Hij durfde het zelfs aan om in de tempel erop los te ranselen. Me dunkt, geen doetje!

Tegendraads, dat is ook het plan van God dat Jezus-God ten uitvoer heeft gebracht op Golgotha. De Sterke, de Machtige, de Schepper koos er al voor om als een Kind onder ons te wonen, op te groeien en te leren. Niet in een paleis, als Koning, maar in Nazareth, een durp in de polder …

Hij schiep alles uit het niets, maar koos voor de redding van de mensenwereld de ingewikkelde weg van het kruis, lager dan laag, uitgekotst door de wet en de religie. Romeins recht, jazeker, daar is onze democratie nog steeds op gebaseerd. Joodse religie, jazeker, de bakermat van het christendom. Het volk van God, jazeker.

Tegendraads, tot op het bot, tot in de kern.

En dan, de Opstanding. Aangekondigd, niet verwacht, niet geloofd, toch gebeurd. De God die leeft. Maar niet aan iedereen verschenen. Een ontstellend getuigenis voor wie het aanvaarden wil. Echt gebeurd. Waarachtig waar. Niks ‘in de hoofden van de discipelen voortlevend’, zoals sommigen ons willen doen geloven. Echt tegendraads, tegennatuurlijk, onmenselijk.

De Boom des Levens uit het Paradijs heeft wortel geschoten, staand aan het water des Levens. De Toekomst is begonnen. Het Koninkrijk nabij. De Dageraad roept.

Maar dan gebeurt er iets zo verrassends, dat je je af gaat vragen of God zich hier niet heeft vergist. Klinkt bijna godslasterlijk, maar toch … Hij gaat mensen inschakelen om Zijn Evangelie, de Goede, Blijde Boodschap de wereld in te brengen.

Eh … mensen? Spelbrekers, doelmissers, zondaars, tragen van hart, ongelovige Thomassen, loochenende Petrussen, wegvluchtende discipelen? Simpele vissers, geen schoolopleiding gevolgd? Hoezo marketingstrategie, plan de campagne, wereldomvattend draaiboek? Hoezo Utrechtse of Amsterdamse School? Weet God dan niet dat er Theologie bestaat? Had Hij niet ….?

Hoe dan ook. Het heeft gewerkt. Het werkt nog steeds. Hij werkt nog steeds, onder ons. Hij werkt samen met ons. Zijn Geest is onzichtbaar. Onnavolgbaar. Niet traceerbaar. Niet na te rekenen. Niet uit te leggen. Maar ontegenzeggelijk werkt Hij. Dwars door alle strubbelingen, worstelingen, vragen en tegenstand heen. Ondanks onze wetten en regels, politiek en kerkstructuren. Tegendraads tot in de lichtheid en onaanpasbaarheid van de Geest.

Wij met onze wetenschap, onze wijsheid, wij met onze godsdienst, onze armzalige religie, onze er-moet-iets-zijn-tussen-hemel-en-aarde mentaliteit. We krijgen Hem niet klein. ‘De Joden een struikelblok, de Grieken een dwaasheid’.

Er staat een prachtige zin in het Nieuwe Testament: ‘Gods kracht wordt in zwakheid volbracht’. Om heel goed over na te denken. Om bescheiden van te worden. Hij schakelt mensen in voor zijn grote plan. Maar niet om op eigen houtje, in eigen kracht, als een doldrieste aan het werk te gaan. De Geest die in ons woont wil ons leiden, aansporen, sturen, met ons meebidden, het vuur op doen laaien. Als we met Jezus gaan, achter Hem aan lopen, als Hij de Rank van onze wijnstok mag zijn, dan zullen wij veel vrucht dragen. Dan zullen we de goede werken volbrengen die Hij voor ons heeft klaarliggen. ‘Het geloof, door de liefde werkende’.

Rader te zijn in Gods plan, dat is pas Tegendraads. Met een Hoofdletter.

Zouden wij, wellicht, misschien, een heel klein beetje, een ietsepietsie meer, zo af en toe, zo hier en daar, tegendraadser kunnen zijn? Dwarsbalken onder de spoorrails? Niet revolutionair, maar eigenwijs? Niet ‘go with the flow’, maar ‘stand firm’? Tegen de stroom in?

Stond vandaag een prachtige cartoon op de blog van ‘The naked pastor’. Sprak mij ontzettend aan in ieder geval. Er is geen balans tussen al die uitroeptekens en dat ene kleine vraagtekentje. Maar toch …!