De lege stoel

Net als twee weken eerder zitten we daar weer, in het ouderlijk huis.
Een groot deel van het gezin, kinderen, aanhang en kleinkinderen.
Zoals de vaste gewoonte is, even koffie drinken uit de kerk.
Zoals toen tinkelen er lepels tegen de koffiekopjes.
Praten we over van alles en nog wat.
Klinkt af en toe een schaterlach.
Een gezellig geroezemoes.
Het lijkt als anders.

Maar het is zo anders.
Er vallen ook af en toe stiltes.
Want, die ene stoel, die blijft leeg.
Daar zat hij, toen, veertien dagen geleden.
Ademend, met glinsterende ogen kijkend.
Zo gewoon, zo vertrouwd, zo levend en wel.
Zijn stem echoot nog na in onze oren.
Maar hij is er niet meer.
Nooit komt hij weer.
Zijn leven is voorbij.
En zijn stoel blijft leeg.
Symbool voor de diepte van een ravijn.

Wat is er veel gebeurd, deze twee weken.
Wat is er een wirwar aan emoties en gevoelens losgekomen.
Wat moest er veel geregeld worden, praktische, bijna banale zaken.
Wat zijn er veel sluimerende herinneringen wakker geroepen.
Wat voel je nu pas, in retroperspectief, hoe diep je met elkaar verbonden was.
Hoe aaneengesmeed, met huid en haar verstrengeld en verstrikt.
Iedereen op zijn eigen manier, met andere verbanden en verbindingen.
En wat ben je plotsklaps losgescheurd van elkaar.
En wat doet dat nameloos pijn.
Hartverscheurend.
Adembenemend.

En wat is het moeilijk om dat woorden te geven.
Om elkaar te troosten.
In het hart te kijken.
Nader te komen.
Nabij te zijn.
Op te beuren.
Elkaars tranen te drogen.

Maar het hoeft ook niet.
Ze mogen komen, die tranen, altijd.
Het is goed, het hoort er bij.
Het is de uitlaatklep van ons verdriet.
Want smart, zei de dominee vorige week, is de prijs die we betalen voor de liefde.

Het lijkt de natuurlijke weg van het leven, dat het ooit eindigt.
Alles in de natuur getuigt er momenteel van, in het huidige jaargetijde, in geuren en kleuren.
En het heeft ook iets moois.
Als het licht tenminste goed valt.
En je binnen zit, achter het raam.
Of na een frisse neus weer de behaaglijke warmte kunt opzoeken.

Alles op het wereldtoneel laat het momenteel zien, dat het leven betrekkelijk is.
Aan een zijden draadje hangt.
Dat het zomaar voorbij kan zijn.
Als je op het verkeerde moment op de verkeerde plaats woont.

En ja, het is een mooie leeftijd, 79 jaar, die niet iedereen zal bereiken.
Twee lange levens samen zijn.
Met elkaar optrekken, op elkaar ingesteld zijn.
Verschillend zijn en zo elkaar ook weer mooi aan kunnen vullen.

Maar toch.
Het was zo onverwacht.
Zo van het ene op het andere moment.
Zo zonder afscheid.
En je kunt elkaar nooit missen.
Losgescheurd, geamputeerd.
Zo radicaal en onherroepelijk.

Geen stem meer, die je hoort.
Geen lach meer, die je ziet.
Geen glimmende ogen.
Geen warme hand.
Geen ademteug.
Nooit meer.

Een lege stoel.
Een koude plek in bed.

Herinneringen, ja, die wel.
Die komen los.
Die borrelen omhoog.
Ze komen wel in een ander daglicht te staan.
In een ander kader.
De warmte van een leven.
Dat voorbij is.
De liefde.
De liefde ... ja, de liefde.
Er is genoeg om dankbaar voor te zijn.
Maar toch ...

Wat leven we, vaak, zonder de dood voor ogen.
Zo achteloos.
Zo luchtig.
Gedachteloos.
Zo rakelings langs elkaar heen.
Alsof het nooit meer weg zal gaan.
Beseffen we pas als het te laat is.

***

Moedertje, wat bent u dapper.
Wat lijkt u sterk.
Ik heb kracht gekregen, zegt u.
En ja, dat is waar.
Dat kan niet anders.
En wat moedig, als u zegt, dat u alles wat u kunt, zelf wilt blijven doen.
Zo lang het kan.
Mooi.
Goed.

Maar als wij weg gaan, dan gaan wij naar ons gezin.
Maar zelf blijft u achter.
Alleen.
Nameloos alleen.
Dat doet ons al pijn.
Het kan niet anders.
Zo graag zouden we u willen dragen.
Delen, helpen, dwars door deze moeilijke tijd heen.
De weg, het leven, opnieuw vorm willen geven.
Het kan niet.
Wij kunnen het niet.
U moet het zelf doen.
Opnieuw leren lopen, denken, voelen, invullen, leven.
Het is een lange, moeilijke, lastige, eenzame weg.

Daarom.
Daarom bidden we.
Ontroerd.
Bewogen.
Elke dag.
Om kracht.
Om moed.
Helpen we.
Zoveel als kan.
Zoeken we u op.
Maar eigenlijk, eigenlijk weten wij het ook niet.
Hoe het verder moet.
Hoe het gaan zal.

Maar.
Het kan.
Stap voor stap.
Dag na dag.
Met hulp.
Van de Eeuwige.
Die weet.
Die ziet.
Die deelt.
Die heeft geleden.
Die heeft gedragen.

Dat weten we wel.
Dat geloven we zeker.
En daarom, alleen daarom, houden we moed.
Gaan we door.
Leven we verder.
Leven we mee.
Dragen we wat we niet dragen kunnen.
Omdat het moet.

Ondanks die lege stoel.
Want de dood is het einde niet.
En de liefde, die is sterker dan de dood.
Dat geeft hoop.
Daarom ...

Daarom ...