The cloud of unknowing

Al sinds mijn eerste leesles op school ben ik een lezer. Een scala aan nieuwe werelden opent zich dan voor je. Van lieverlee leer je van alles, beleef je mee, ga je op reis, en wordt je wijzer van steeds meer kennis. Eigenlijk is het instituut school dan zelfs min of meer een fnuikende rem op die ontdekkingstocht naar het ware, het schone, het wijze en het goede, wat er in de wereld te verkrijgen is, gratis en voor niets. Je wordt er door gevormd en gevuld, geleid en getrokken, je wordt zelf ontdekkingsreiziger en mee-belever.

Mijn boekenkasten hebben zich in de loop der jaren gevuld, tot het niet meer paste. Het is dat er ook nog andere dingen in het leven gebeuren en nog veel meer dingen zouden moeten gebeuren, die het ook waard zijn om te doen, het is dat ik ook nog andere hobby's heb en zou willen beoefenen. 

Je zou eigenlijk kluizenaar moeten zijn om alles te weten wat er te weten is. Er is geen grens aan kennis. En daar loop je toch op den duur tegenaan. Want je bent geen kluizenaar, er zijn andere zaken belangrijk, het leven bestaat ook uit relaties, er moet gewerkt worden. 

En, ook belangrijk, je kunt niet alles weten.

Je hebt generalisten en specialisten en eigenlijk wil je dat allebei wel zijn, maar dat is natuurlijk onmogelijk. Je kunt niet alles weten. En als je van een gedeelte alles weten wil, valt er nog steeds meer te ontdekken en te leren. Het houdt nooit op. En met internet valt er over de hele wereld nog veel meer te ontdekken. Reuze interessant en wetenswaardig. Waar. Mooi. Eigenzinnig. Prachtig. Diepzinnig.

En met de kennis vermeerdert ook het denken. Nooit staan je gedachten stil. Blijf je malen, peinzen, integreren van andermans wijsheid. Soms komt het er uit. Meestal niet. Blijft het veilig opgeborgen. Dit weblog is één van de weinige openers van wat er allemaal ligt opgeslagen aan kennis, waarheid, wijsheid.

Maar ondertussen, de stapel ongelezen boeken groeit. Je moet steeds meer links laten liggen. Je gaat het niet redden. De tijd is maar beperkt. Je leven is te kort, te vol. Er is te veel.

Je moet op de rem trappen. 

Stoppen. 

Pauzeren. 

Afbouwen. 

Nee leren zeggen. 

Wegkijken. 

Terugleggen. 

Adem halen. 

Stil leren zijn. 

Concentreren op de basis van het leven. 

Leven, eigenlijk, in plaats van lezen. 

Toch?

Vorige week, bij het bekijken van de TV-serie, 'The big silence', werd er aan het eind een opmerking gemaakt door de abt, die bij mij bleef hangen. Ik had het nog nooit zo gehoord en moest het opzoeken om de achtergrond te leren kennen.

'The cloud of unknowing.'

Het is de titel van een mystiek boek uit de 14e eeuw, waarin een poging gedaan wordt te beschrijven wat er gebeurt als je stil bent in meditatie en contemplatie en je wordt aangeraakt door het eeuwige, sterker nog, als je iets gewaar wordt van de liefde van de Eeuwige.

Volkomen in tegenspraak met mijn eigen leergierigheid en nieuwsgierigheid. 

En toch verlang ik er steeds meer naar. 

Dat is de andere kant in mij. 

Het zoeken naar de stilte, het centrum van de aandacht, het weten van de liefde en de waarheid van ons bestaan op aarde. 

Het gevecht, het spel van verstoppertje spelen tussen mens en God. 

Ongrijpbaar, onkenbaar en ver weg, maar toch min of meer aantoonbaar en gedeeltelijk ook geopenbaard.

Woord geworden Geest van God, menselijk vlees geworden God. 

Gekomen om onder ons te zijn. 

God met ons. 

God in ons. 

Werelden die kunnen raken, maar nooit samen zullen vallen.

Vermoeden.

Zoeken.

Jagen.

Vragen.

Worstelen.

Maar zelfs dat is niet wat er bedoeld wordt met 'the cloud of unknowing', de wolk-van-niet-weten. Het gaat er daarbij juist om alles wat je weet, bewust los te leren laten, leeg te worden van alle kennis, zelfs ontledigd te worden van waarheid en wijsheid. Hoe waar en wijs ook, en hoe wetenswaardig, dat is, volgens die mysticus, niet waar het om draait in het leven. 

In de aandacht van de Eeuwige verschrompelt je eigen ik, moet je alles loslaten en overgeven, tot er niets meer van jezelf over is. Al je tijd, je zijn, je aandacht, gericht op God, die de Oorsprong is van alles, verenigd in liefde, versmelt je als het ware met een 'tussenwolk', waar tijd en ruimte voor even en maar heel licht raken aan de eeuwigheid. Het is niet te plannen, niet te grijpen, niet te regelen. Maar als het gebeurt, dan is dat het hoogst haalbare in een mensenleven.

Ik kan daar niet bij. 

Het lijkt me mooi. 

Maar het is ook vaag. 

Ik ben een voorstander van stilte, meditatie en reflectie, zoek bewust de eenzaamheid als ik ga wandelen. Maar navelstaren, zelfhypnose, verzinken in het niets, leeg worden van alles, alles loslaten, dat gaat me weer te ver. Dat is te 'geestelijk', misschien wel te boeddhistisch, alsof wij zouden kunnen opklimmen naar het 'nirvana'.

Wel denk ik dat God dat verlangen in ons hart heeft gelegd, om Hem te zoeken. In ons praktische leven, maar ook in ons gebed. Dat we ons meer moeten afzonderen om tijd met Hem door te brengen. Dat we in de stilte onder Zijn aandacht moeten komen. Dat we Hem de kans moeten geven om ons iets duidelijk te maken, open te staan voor Zijn aanwijzingen. Maar dat doet Hij ook in ons gewone leven, in ons bezig Zijn met anderen, in woorden, in de natuur, in adviezen van andere mensen, in wijsheden die wij van anderen kunnen leren.

Dat vereist wel openheid en opmerkzaamheid. Een voortdurend alert zijn. Leren luisteren naar de andere kant van geluid. Ontvankelijkheid. Een tot rust durven komen, telkens weer, gezocht, bewust, gewild.

Maar alles los laten? Alles overgeven? Dat is toch niet mogelijk? Je kunt je verleden toch niet uitwissen? Je bent wie je bent en je mag er zijn omdat God je gewild heeft. Sterker, Hij maakte ons naar Zijn beeld en gelijkenis. We hoeven onszelf niet weg te cijferen. Al kan wat meer bescheidenheid geen kwaad. Al vraagt God wel eerlijkheid en oprechtheid van ons. Al schieten we in veel, zo niet in alles te kort.

Soms. 

Soms gebeurt het. 

Dat de eeuwigheid ons leven binnen schijnt. 

Ons even raakt, onverwacht, zomaar, in het voorbijgaan, achteloos bijna. 

En wij de adem inhouden. 

Was dat ...? 

Hoor ik het nou goed? 

Zie ik dat alleen?

Maar die 'The cloud of unknowing' is voor mij onbereikbaar. 

Althans, ik heb het nooit echt geprobeerd te bereiken. 

Wel heb ik veel vragen, waarvan ik hoop dat er ooit antwoord op zal komen. 

Wel is er een verlangen naar later, naar volledige openbaring van alle verborgenheden, naar 'raakmomenten' nu. 

Wel is er een voortdurend en intens zoeken naar woorden van wijsheid en diepte, betekenis en vergezichten, naar dromen van vrijheid en verlossing, afgewisseld met momenten van rust en stilte, maar dat loopt kriskras door mijn dagelijkse leven heen. 

Een onontwarbare knoop van leven.

En toch ... 

Toch broeit het ook wel eens van binnen. 

Zou het misschien toch niet iets zijn voor mij, zo'n weekje in een stilteklooster? 

Of een ellenlange, laag-bij-de-grondse wandeltocht, naar een pelgrimsoord, ontdaan van alle huiselijkheden, alleen met mezelf? 

Loskomen van mezelf, helemaal los, van stilte doordrongen, van luxe ontheven? 

Op zoek naar mezelf, wachtend op een glimp van God?

Misschien ooit ...?

Maar nee, mijn vrouw en kinderen achterlaten? 

Zo weglopen? 

Verantwoordelijkheden ontlopen? 

Voorbijgaan aan het echte leven?

Affijn, het is duidelijk, ik worstel nog een beetje met mezelf. 

Ik weet het even niet meer. 

Ik zit in een klein grijs wolkje-van-niet-weten ...