Creativiteit

De lentewind is koel en verfrissend, het zonlicht geeft net genoeg warmte voor iemand die stil zit. Stilte, dat is hier in ruime mate te ervaren. Verre, zachte, bijna vreemde geluiden. Een aantal vogels in een weiland. De hemel blauw, het gras van de weilanden en struiken frisgroen. Knoppen aan de takken van de enkele bomen rondom.

De man ziet de jongen al van ver aan komen rijden op zijn fiets, gitaar op de rug, handen op het stuur, op zijn gemak.Hij stopt vlak bij hem, stapt af, kijkt nieuwsgierig wat hij aan het doen is.

- Goeiemorgen, bromt hij. De man kijkt even opzij, knikt vriendelijk.
- Ook goedemorgen.
- Wat bent u aan het doen?
- Wat zie je?
- Een schilderij ...
- Wat nog meer?
- Vlakken. Kleuren.
- Mooi?
- Uhm ... nog niet, denk ik. Het moet nog wat worden misschien ...?
- Zie je het nog niet?
- Nee ...!
- Ik wel. Ik heb het gevangen. Het zit in mijn hoofd. Ik heb het al gezien, van alle kanten. Kleuren gezocht. Vorm gegeven. Nu nog even de uitwerking ...
- Mooi. Ik ben benieuwd. Maarreh ... gevangen?
- Ja, toch? Voor je het ziet is het ergens anders. Het valt je op. Het valt je in. Het raakt je, het doet je wat. Je gaat er mee aan de gang. Eerst inspiratie, dan hard werken.
- O, zo ...

Hij zet zijn fiets neer, haalt zijn gitaar van de rug. Schraapt zijn keel.

- Vindt U het goed ...?
- Wat?
- Als ik er bij kom zitten? Een liedje speel? Kijk naar wat u aan het doen bent?
- De stilte verstoren ...?
- De stilte gebruiken ...!
- O?
- Muziek bestaat voornamelijk uit stiltes, toch? Die vormen de bedding voor het ritme en de tonen, de melodie, de klankkleur.

De man lacht.

- Jaja. Zo kun je het ook zeggen.
- Het is toch ook zo?
- Zeker. Maar het klonk zo gevat.
- U gebruikt toch ook ... eh ... de achtergrond, de vlakken met kleur, om straks de details des te meer te laten spreken?
- Je hebt helemaal gelijk.
- Nu zie ik nog niet wat u precies wilt gaan maken. Maar u ziet het wel, maakt er gebruik van.
- Ik leg een fundament, inderdaad. Ik kader het in. Ik zie het grote plaatje voor me.

De man knikt bedachtzaam. Mengt de kleuren op zijn palet. Kijkt om zich heen, schat het licht met dichtgeknepen ogen. Met snelle, korte streken zet hij de details op zijn schilderij. De jongen is naast hem gaan zitten, op een paaltje. Tokkelt wat met zijn instrument. Een tiental ganzen vliegt gakkend over hun hoofden, verdwijnt weer in de verte. De stilte is daarna weer intens, maar wel hoorbaar omlijst met het muzikale geluid van de snaren van de gitaar. Af en toe glijdt een wolk traag dromend aan de hemel voorbij.

- Zing je er ook bij?
- Ach ... soms ... thuis.
- Mag wel hoor. Ik ben een geduldig publiek.
- Oké dan. U moet het zelf weten.

Zijn voorzichtige getokkel gaat over in een aantal snelle, brede akkoorden. Hij kan het best, denkt de man, en ziet hem opgaan in zijn spel. Als hij begint te zingen, ontroert het hem direct. Hij sluit zijn ogen, herkent iets, maar weet niet precies wat. Zijn penselen rusten in zijn handen. Zijn hart gaat terug naar vroeger, zijn geheugen zoekt een weg naar iets wat hij ooit gehoord zou kunnen hebben. Iets wat hem raakt, nu, omdat er toen iets is blijven hangen. Tenslotte geeft hij het op. Geniet van het jeugdig enthousiasme naast hem. Ondergaat, diep van binnen.

- En ...?
- Hè? O, ja mooi. Prachtig. Ik geniet.
- Gelukkig maar.
- Heimwee, dat is het. Dat woord zocht ik ...
- Heimwee? Hoezo, heimwee?
- Heimwee naar vroeger.
- Huh ...? Het lied heet juist: 'Verlangen naar later'.
- Later? Je meent het.
- Echt waar!
- Zo zie je maar. Soms ontmoeten vroeger en later elkaar in het nu, het hier, in de ontmoeting.

Hij neemt zijn penselen weer ter hand. In bijna blinde drift, gedreven en verdoofd, zet hij met snelle streken de details in hoog tempo op het doek. Rijk aan kleuren. Sfeer oproepend. De jongen is gestopt, kijkt bewonderend hoe hij aan het werk is, zijn hoofd rust op zijn vuist, die hij op zijn gitaar gelegd heeft. De stilte overheerst. De man ademt zwaar, zweetdruppels parelen op zijn voorhoofd. Het lied van de jongen heeft hem gestimuleerd. In beweging gezet. Zweept hem, naar zijn gevoel, op tot grote hoogte, barre haast. Hij schildert niet meer met zijn handen, maar met zijn hart.

- Mijn vader wil dat ik de wetenschap in ga.

De man stopt. Komt langzaam tot zichzelf. Neemt afstand van zijn schilderij. Legt zijn kwasten neer. Zucht. Herhaalt de woorden van de jongen.

- ... de wetenschap in ga ...
- Ja, maar ik wil de muziek in. Verder de hoogte in, de diepte opzoeken.
- De wetenschap in ... Niet doen, jongen, echt niet doen. De wetenschap gaat alleen over kennis. Maar sommige dingen kun je niet kennen.
- Nou, mijn vader is een knappe kop hoor. Die weet echt veel.
- Luistert hij ook naar zijn hart? Is hij ook wijs? Heeft hij lief?
- Natuurlijk, hij is toch ook mens?
- Snapt hij creativiteit?
- Creativiteit? Wat bedoelt u precies?
- Het luisteren naar en opvangen, vangen van ideeën, gedachten, gevoelens, dromen, heimwee, verlangens en ze weer vorm geven. Uitdrukken in beeld, in taal, in muziek, in stilte.
- Ha, mooi gezegd ... dat wil ik wel. Voor muziek dan. Maar hij ziet er geen brood in, zegt hij.
- Laat hij dan maar voor brood zorgen. Kunstenaars moet je koesteren. Muziekliefhebbers, woordenworstelaars, schilders, beeldhouwers. Jagers naar schoonheid. Stimuleren juist. Aanmoedigen.
- U hebt makkelijk praten. Kunt u niet eens met hem komen bomen? Misschien luistert hij dan wel.
- Luistert hij wel naar je muziek?
- Luisteren wel, ja. Maar hij zegt er niet veel over. Af en toe mompelt hij: zou je niet eens wat gaan doen?
- En treedt je wel eens op?
- Neuh, niet echt. Tot nu toe.
- Doen, jongen. Dan zal hij wellicht trots op je zijn.
- Ik treed niet zo graag op de voorgrond. Ik ben bang voor het podium ...
- Je kunt harten raken. Dat zoeken mensen. Gevoel herkennen in henzelf door te luisteren naar anderen. Resonantie oproepen. Klankbord zijn. Dat is je taak, je visie, je droom ...
- Nou gaat u wel erg ver, hoor. Een beetje realistischer mag wel.
- Als je dat ziet, inziet, doorhebt, dan overwin je ook je schroom om voor publiek te spelen. Omdat het moet. En die angst, ja, die heb je ook een beetje nodig, spanning, om je scherp te houden. Met beide voeten op de grond, maar wel reikend naar het onbereikbare. Signalen van liefde te vangen die zweven tussen hemel en aarde. God ontmoeten boven materie en kennis.
- Tjonge, u lijkt wel filosoof ...
- Ik heb geleerd jongen, op de harde manier. Het is een advies. Een vraag om je bewust te zijn van de vonken van liefde en geluk. Ze liggen voor het oprapen. Onder de oppervlakte. Boven het zichtbare. Je moet er in geloven, je moet het willen, diep van binnen.
- Ja, dat wil ik wel. Ik kan mezelf verliezen, als ik eenmaal bezig ben.
- Veel oefenen, jongen. Heel veel oefenen. En wachten op inspiratie. Jagen.
- Dank u, meneer, voor uw woorden. Ik ben blij dat u het mooi vond.
- Zie je? Je hebt mij aangeraakt. Er wachten er veel meer, op jouw moment van rijping.
- En het moment dat ik in de lichtkring zal durven stappen.
- Het komt. Wees niet bang. Geloof in jezelf. In je kracht. Overwin tegenslagen. Ze zullen komen. Gegarandeerd.
- Hmm.
- Wat betekent dat?
- Terwijl u de grote lijnen benoemt, zit ik naar uw schilderij te kijken. Het lijkt alsof het is gaan leven. Door de details ...
- Nee, niet door de details. Tenminste, niet alleen. Het geheel, de opbouw, de kleurvlakken, de horizon, de afstemming van de kleuren, de plaats van de details. En, niet te vergeten, de suggestie in jouw hoofd. De perceptie. De antenne. Je geestesoog.
- Toe maar .... Nou, hier moet ik allemaal nog eens een keer goed over nadenken.
- Doe dat. Neem de tijd. Het is een belangrijke beslissing die je moet nemen.
- U komt niet helpen?
- Jij moet het doen. Het is jouw leven. Jouw keuze. Als je er echt voor gaat, zul je uiteindelijk ook je vader kunnen overtuigen. En dan zal hij best trots op je zijn, dat weet ik zeker ...
- Hoe weet u dat zo zeker?
- Daar zit mijn pijn ...!
- Ach ...
- Beklaag mij niet. Ik geniet van dit moment. Een raakpunt in twee levens. Hoe mooi is dat?
- Ja, dat is waar. Maar goed, ook dit moment gaat voorbij. Ik moet weer gaan.
- Echt ...? Uhm ...!
- Ja?
- Zou je niet nog een keer ...?
- ... iets willen spelen? Natuurlijk. Wat wilt u horen?

En weer neemt de jongen zijn gitaar ter hand, vult de middag zich minutenlang met een wonderlijke harmonie van ritmisch getokkel en een gebroken, maar uiterst vitale jongensstem. Een lied, recht uit het hart. En een luisteraar met een vermoeiend, soms pijnlijk verleden, maar met een open oor en een ontvankelijk hart. De vogels houden zich rustig. De wind is gaan liggen. De stilte spreekt. De hemel houdt de adem in.