Relativeren

Mooi woord vind ik dat, relativeren. Past ook wel bij mij als persoon. Een zekere nuchterheid. Van een afstandje ergens naar kijken. Observeren. Van subjectief naar objectief. De betrekkelijkheid van alles inzien. Nadenken voor je iets zegt. Eerst luisteren voor je ergens een oordeel over vormt, als het daar al van komt.

Het moet natuurlijk ook weer niet gaan doorslaan. Dat het verstandelijke het gevoel eruit gaat filteren. Dat je een koele kikker wordt zonder emotie. Dat je overal je schouders over ophaalt. Dat niets je meer warm of koud kan maken. Dat de afstand te groot gaat worden tussen jou en de dingen om je heen, en nog erger, andere mensen om je heen.

Want relativeren heeft toch met 'relatie' te maken, ergens een betrekking op hebben. Met iets of iemand verbonden zijn. In die zin is alles ook 'relatief', waarmee relativeren een dubbele betekenis krijgt. En die dubbelheid, dat is nu precies wat relativeren een goed woord maakt, met een interessante betekenis, maar ook met wijze levensernst.

Want, ja. Ik ben een man. Van nature nuchter en analytisch. En zeker, ik ben een denker, en introvert van karakter. Maar ik maak ook deel uit van een gezin, waar ik in ben opgegroeid. Ik heb de liefde geproefd, een vrouw getrouwd, en samen hebben wij kinderen ontvangen. Ik sta in een relatie met andere mensen, op mijn werk, in de kerk, in ons dorp, in de bredere familiekring. Dat kan niet zonder relatie, gevoel, emotie, communicatie, wederkerigheid, betrokkenheid. Kortom: sociale omgang. En dat varieert van een algemeen, belangstellend praatje, tot samen bidden, tot diepe liefde koesteren. Ontvangen en uitdragen. Geven en nemen. Uitdelen en incasseren.

Relaties dus.

Maar ook, die andere kant. Van een afstandje het gewriemel en gewroet van de mensheid in het algemeen zien, gespiegeld in de verscheidenheid van mensen in je naaste omgeving. Je verbazen en verwonderen. Waar mensen zich soms druk over kunnen maken. Hoe ze kicks najagen. Het hart op de tong hebben. Hun oordeel heel makkelijk klaar hebben. Zelfs durven uitspreken. Alles waar je je tijd mee kunt verdoen. Wat je kunt najagen. Ruzie over kunt zoeken.

Hoe belangrijk onbelangrijke dingen kunnen lijken.

En uiteraard moet ik nu mezelf relativeren. Want ik spreek nu zelf ook min of meer een oordeel uit. Want wie bepaalt wat werkelijk belangrijk is? Wat er toe doet? Ik? Heb ik zoveel pretentie?

En toch, zo kijk ik wel om me heen, al vanaf mijn jeugd. Als je wat ouder wordt, zie je meer bevestiging. En zeker in het licht van de dood, als dat iemand treft in je eigen omgeving, ga ja al die drukte en mierennestdrang relativeren. Mensen, maak je niet zo druk. Wat is nu belangrijk in het leven?

Maar rechtstreeks en face-to-face uitspreken, vragen stellen, nee, dat wordt wat lastiger. Want niet iedereen is er op aanspreekbaar, en ik ben niet zo'n openbare veroordeelaar. En ja, conflicten wil ik het liefst vermijden.

Vreemde paradox.

Daarom schrijf ik het nu maar op. In de hoop dat iemand dit leest en er door aan het denken wordt gezet. Even stilstaat en herkenning ziet. Zelf aan de slag gaat.

In het boeddhisme is een aspect wat ik maar even samenvat met de term 'onthechten'. Het streven is om je door niets en niemand te laten 'raken', los van alles te komen. Als je de hoogste fase bereikt, heb je 'nirvana' ontdekt, het doel van het leven, de hemel op aarde. Dat bedoel ik zeker niet. Je bent niet niets. Zonder emoties en gevoelens. Er blijft een relatie. Met alles en iedereen.

De benedictijnen hebben er ook over nagedacht en daar kan ik me wel goed in vinden. Alles in het kloosterleven is gebouwd rond dagelijkse ritmes en routines. Waar je ook mee bezig bent, als de bel luidt is het tijd voor één van de gebeden. Samengevat in de zin: 'van ophouden weten'. Dat relativeert al een hoop van je bezigheden. Even je aandacht ergens anders op richten. Terugtreden van je werk. Loslaten.

Zo is een schilder ook zeer gericht op het schilderij waar hij op dat moment mee bezig is. Gefixeerd. Geconcentreerd. Maar hij heeft als het goed is ook geleerd om af en toe terug te treden, een paar stappen achteruit te doen en dan van een afstandje naar datzelfde werkstuk in wording te kijken. Om het geheel te aanschouwen in plaats van het deel waar hij op dat moment mee bezig was. Om de totaalindruk te ervaren die een bezoeker, een kijker, later als het af is krijgt als hij zijn blik richt op dat wat aan de muur hangt.

Het is goed dat regelmatig toe te passen op je leven en je bezigheden. Je hobby's en je werk. De mensen om je heen. Op jezelf. Om even een moment stil te staan. Op te houden. Terug te treden. Even na te denken over je bezigheden en wat belangrijk is.

Waar het om gaat.

Er zit nog een aspect aan. Een verticaal aspect. Een relatie met een andere wereld. Een relatie met God. Al je bezigheden en interesses, al je tijd en energie, al je relaties en betrekkingen, al je woorden en gedachten, onder het licht brengen van de eeuwigheid.

Dat is pas relativeren.

De Eeuwige, wat een contrast met al ons tijdelijke gewriemel ...!

Maar ook dat geeft iets weer van een relatie. Wat een wonder, dat iets wat zo ver weg lijkt, zo dichtbij kan komen. Iemand die zo onbereikbaar groot en onaanraakbaar lijkt, zich zo diep neer wil buigen, dat Hij met ons mensen een relatie wil. Een gebrekkige, stamelende, gebroken, tekortschietende relatie van onze kant, jazeker, maar wel één die daarmee ook een verlangen oproept. Naar meer en dieper. Naar eeuwig en volmaakt. Die al onze aardse, tijdelijke, menselijke bezigheden in een ander licht zet.

Een breder perspectief. Waardoor we anders gaan kijken. Naar ons zelf. Naar de natuur, naar de wereld om ons heen, naar de mensen die we ontmoeten.

Geen bezittingen en doenerijtjes, maar relaties en kansen en mogelijkheden. Geen kicks en ruzies en conflicten, maar inzichten en liefde en overgave. Achtergronden en redenen onderzoeken. Luisteren naar verhalen. Meelopen op de weg. Wijzen op de mooie dingen langs de weg. Er zijn als mensen dat nodig hebben.

Samen oplopen.

En dit is juist allemaal weer een uitdrukking van een vreemd woord. Liefde. Dat kun je nou net weer niet relativeren. Want daar draait alles om in het leven. Menselijke en Goddelijke liefde. Dat kun je absoluut niet relativeren. Want dat is de reden dat we bestaan. Van het heelal. Maar ook ik als individu. Ik in relatie tot de mensen om mij heen. Ik in relatie tot God..

Het leven is een spinneweb ... Alles staat in relatie. Alles is relatief. Waarmee je alles mag 'relativeren'.

In een Ander Licht bezien.