Grensgebieden

Heel vroeger, als kind, was het altijd spannend als je met je ouders de grens over ging naar een ander land, zoals België of Nederland. Wachten, telkens opschuiven in de rij auto's, paspoorten bij de hand houden, en dan uiteindelijk laten zien aan mensen in indrukwekkende, vreemd gekleurde uniformen? Zou je misschien gecontroleerd worden, moest de achterklep open, alle bagage eruit? Een hele opluchting als je door mocht rijden.

Nu staat er slechts een bord met de naam van het land langs de kant van de weg en kun je zo door rijden, ongehinderd over de asfaltbaan, het landschap verandert ook helemaal niet van het ene op het andere moment. Niks spannends meer aan, dus.

Op andere gebieden in het leven zijn het juist de grensgebieden, die aantrekkingskracht hebben op sommige mensen. Tegen het randje aan, net erover heen, dat maakt het spannend. Dat is stoer. Dat geeft een kick.

Zo, nee zo ben ik zeker niet. Ik kies voor veiligheid. Voor het bekende. Hoewel ik graag andere landen bezoek, rondwandel in andere gebieden dan het vlakke polderlandschap waar ik zelf in woon. Naar de zee, naar de bossen, naar de bergen. Prachtig. Maar je moet zo'n eind rijden voor je er eenmaal bent. En dat is zo saai, zo monotoon, zo asfalt-eentonig opgesloten in enkele kubieke meters rollend blik, te midden van andere, soms levensgevaarlijke toeren uithalende mede-weggebruikers. Het sloopt je, zo'n ritje vol super-geconcentreerde hyper-alerte aandacht, bedacht op mogelijke capriolen en onverhoedse bewegingen van anderen. Laat mij maar liever wandelen of fietsen.

Toch realiseerde ik mij vanmorgen ineens dat ik wel degelijk gefascineerd ben door bepaalde grensgebieden. Bijzondere overgangen van de ene zone naar de andere zone.

Waar het vaste land bijvoorbeeld botst met het levende water van rivier of zee, of waar een meanderend riviertje de harde voedingsbodem doorvloeit, zodat groene bomen zijn ontspruiten in het landschap, een decor gevend van grilligheid.

Of daar waar de dromerige, steeds weer wisselende wolkenhemel, aan de verre horizon het fundament waar wij op wonen, lijkt te raken aan de komende, maar altijd onvoorspelbare einder van het bestaan.

Het levert soms zulke poëtische plaatjes op, van die levendige vergezichten, publiekelijk toegankelijk voer voor de gevorderde fotograaf, die het landschap in de verschillende dimensies, samenhangend vangen wil. Een compositie, waarvan de losse delen naadloos één geheel vormen. In verscheidenheid. Samenspel der elementen.

Maar mooier nog dan dat, hoewel moeilijker te voorspellen en dus voor te bereiden, is het grensgebied tussen de dag en de nacht. Geen heldere contouren, geen afgebakende gebieden. Maar een vloeiende overgang, een vaag grensgebied, een steeds door de glijdende tijd oprekkende grens.

Schemerland.

Het is geen overzichtelijke vaste grond, geen vrolijk te betreden of gemakkelijk begaanbaar pad. Het is geen najaagbaar ideaal, niet iets ook waar je op wachten kunt.

Het komt.
Of het komt niet.
En als het komt, dan overkomt het je.
Dan onderga je het.
Je bent toeschouwer.
Van een afstandje.
Maar vaak is het overweldigend.
Adembenemend.

De kleuren evolueren dan voortdurend in uitbundigheid, als een weerspiegeling van de strijd tussen schijnbaar tegengestelde krachten. Vaak werken wolken als een bedekking van dit schouwspel, zodat we er helemaal niets van kunnen waarnemen, aan het oog onttrokken. Maar soms leveren ze juist extra verstild dynamiet aan dit indrukwekkende schouwspel van het gevecht tussen plooibaar licht en schaduwrijke duisternis. Het wordt als een luisterrijke deken over ons uitgespreid. Te groot en te hemelomvattend om in één shot te kunnen vatten of vast te leggen.

Maar het wil ons wel raken in geluidloze tederheid en ontvankelijkheid voor het wonder. En ja, ik ben er door gefascineerd geraakt. Altijd weer anders. Een spel tussen de tijd en de eeuwigheid. Een groot gedeelte van het jaar mag ik door zo'n schitter-glimmer-flitsend-licht decor fietsen, 's ochtends en 's avonds. Behalve hartje winter, dan is de dag te kort, en in de zomer, dan is de nacht te kort.

Mogelijk nog magnifieker is het te vertoeven op het kruispunt van weer en onweer. Als de wolken dreigend aan de horizon zijn, gereed voor ontlading van hoosbuien of knetterende bliksems en het is nog net zonnig om je heen. Eén zo'n gevangen moment hangt inmiddels op canvas aan de muur.

In het gewone leven zijn het ook maar al te vaak die grensgebieden, die blijven hangen en een onuitwisbare indruk kunnen maken. Niet het rustige, voortkabbelende rondje-altijd-maar-gewoon-zoals-elke-dag, maar de bijzondere gebeurtenissen, die je leven op zijn kop zetten, de kruispunten in de tijd. Ze zetten al het leven stil, vertraagd, gooien het ritme van de tijd door de war, hechten zich in je geheugen.

Geboorte, ziekte en dood.
Ontmoetingen met mensen.
Liefde.
Leven.

Ze doen ertoe.
Ze beklijven.
Hoe pijnlijk, hoe indrukwekkend, hoe moeilijk soms ook.
Ze bepalen en beïnvloeden ons leven, ons zijn in deze wereld.
Ze markeren onze weg, kunnen die zelfs om doen buigen, een andere richting uitsturen.

Grensgebieden, ze geven kleur aan ons bestaan.
Ze zijn niet altijd vast te leggen of vast te houden.
Er zijn niet altijd strakke contouren.
Soms broeden ze onderhuids, aan het oog onttrokken.

De valleien en bergen, licht en schaduw, vreugde en verdriet, contrastrijk, tegengesteld. Het is heilige grond, die ons ineens bewust kan maken van oorsprong, doel en inhoud van het leven zelf. Het is zaak om het fototoestel van ons geweten, ons bewustzijn, ons verlangen, onze diepste overtuigingen altijd, maar zeker op die belangrijke grensgebieden, kruispunten en wegsplitsingen, bij de hand te houden.

Het is niet altijd te sturen, naar je hand te zetten, want het overkomt je.
Maar hoe je ermee omgaat, wat je ervan vasthoudt, wat je meeneemt en wat je ermee doet, dat is wel bepalend voor de inhoud van je foto-plakboek-van-je-leven.